Het gezag van de accountancysector als onafhankelijke, betrouwbare en deskundige factor in het economisch en maatschappelijk verkeer op een duurzame en eigentijdse manier doen herwinnen.

De accountant heeft een cruciale functie in het economisch verkeer en de maatschappij. Om die functie goed uit te kunnen voeren heeft hij invloed nodig. Niet alleen formeel-juridische macht, maar vooral ook gezag: invloed die door anderen vrijwillig onderschreven wordt. Zo geldt voor de controlewerkzaamheden van de accountant weliswaar een juridische verplichting, maar hij kan die taak in de praktijk alleen naar behoren uitvoeren als anderen aan hem het gezag van een onafhankelijke en betrouwbare deskundige toekennen. Dat gezag stelt de accountant in staat om ongelimiteerd en diepgravend te mogen kijken in de bedrijfsvoering van ondernemingen. Het maakt dat bestuurders naar hem willen luisteren en mede op basis van dat oordeel adequate beslissingen kunnen nemen voor de groei en het voortbestaan van hun bedrijf. Het zorgt ervoor dat aandeelhouders en toezichthouders zijn bevindingen gebruiken om bestuurders te beoordelen op hun functioneren. Het vormt de basis voor investeringsbeslissingen van derden. En misschien wel het belangrijkste: het staat aan de basis voor een adequate beoordeling van een onderneming door de maatschappij.

Gezag als voorwaarde van functioneren

Dat gezag van de accountant is ook belangrijk voor het uitvoeren van zijn bredere, niet financiële taken. Voor veel bestuurders van bedrijven is de accountant een vertrouwenspersoon die hen helpt bij het nemen van betere bedrijfsbeslissingen. Ze kennen veel waarde toe aan zijn oordeel, niet omdat ze daartoe verplicht zijn maar omdat ze hem als autoriteit beschouwen.
Hoewel het belang van een onafhankelijke, betrouwbare en deskundige accountant alleen maar is toegenomen, is zijn gezag niet altijd en overal meer vanzelfsprekend. En zonder dat gezag is hij nergens. De accountant verstrekt namelijk vertrouwen aan wat anderen zeggen. De afname van zijn gezag maakt hem daarbij buitengewoon kwetsbaar. Want zonder gezag kan hij niet het gewicht in de schaal leggen dat nodig is om goed te beoordelen wat anderen zeggen en krijgt zijn eigen oordeel bovendien minder gewicht.

Gezag moet je verdienen

Dat gezag herstel je niet zomaar. Dat moet je opnieuw verdienen. De vraag is hoe? Het rapport ‘In het publiek belang’ is daarbij een belangrijk begin. De Monitoring Commissie Accountancy zal in eerste instantie toezien op het adequaat doorvoeren van de maatregelen die in het rapport staan. Toch is voor het herstel van gezag meer nodig dan de externe controle en correctie van gedrag door buitenstaanders als een toezichthouder of wetgever. Gezag is niet iets wat je van buitenaf kunt opleggen. Het moet van binnenuit groeien. Gezag komt voort uit kennis en karakter, niet uit dwang. Alleen strengere regelgeving en controle kan leiden tot de misvatting dat met de invullingen van die regels de problemen zijn opgelost. Maar de instelling die voor het rechte pad afhankelijk is van regels zal nooit gezaghebbend zijn. Iemand met gezag neemt namelijk zijn lot in eigen hand. Hij heeft geen verbodsbord nodig. Hij stuurt zelf tijdig bij.

Gezag kan alleen van binnenuit worden hersteld

De Monitoring Commissie Accountancy zal de beroepsgroep helpen om zelf op een proactieve manier haar gezagspositie te herstellen. Daarvoor zal de Commissie toezien op de invoering van de maatregelen uit het rapport, maar ook suggesties voor verbetering doen. De Commissie zal niet alleen kijken of de beroepsgroep de dingen goed doet, maar ook of ze de goede dingen doet om het doel te bereiken. De Commissie zal niet alleen aandacht hebben voor naleving van regels, maar zich ook buigen over de fundamentele veranderingen om dat noodzakelijke gezag als deskundige, betrouwbare en onafhankelijke partij van binnenuit te herstellen. Tenslotte acht de Commissie het zeer belangrijk dat niet alleen de accountantskantoren zelf maar ook de verwachtingen van alle stakeholders in beeld worden gebracht en mee worden genomen. De hele keten zal haar verantwoordelijkheid in deze moeten willen nemen.

Alleen als alle betrokken partijen de eigen verantwoordelijkheid nemen en samen in een constructief overleg optrekken, kan het gezag overtuigend en blijvend worden herwonnen. De Commissie realiseert zich dat dit geen gemakkelijke klus zal worden waarbij nadrukkelijk de medewerking van de accountancysector nodig is.